Kastamonu Üniversitesi, orman ve tabiat turizmi alanında ihtisaslaşarak yürüttüğü TÜBİTAK 1001 Programı kapsamında, polen ve sporların incelenmesine yönelik bir proje başlattı. Proje, Kastamonu'daki farklı iklim şartlarına sahip Merkez, İnebolu ve Tosya ilçelerinde gerçekleştiriliyor. Bu kapsamda, atmosferdeki polen ve sporların meteorolojik faktörlere göre değişimleri belirleniyor ve elde edilen verilerle alerji hastalarının yaşamsal kaliteleri üzerindeki etkileri analiz ediliyor. Türkiye'de ilk kez otomatik polen sayım cihazının kullanıldığı bu çalışma sayesinde, Kastamonu atmosferindeki polen ve spor çeşitliliği ile yoğunluğu anlık olarak tespit edilmekte. Elde edilen veriler, Kastamonu Üniversitesi Palinoloji Araştırma Grubu'nun internet sayfasında halkla ücretsiz olarak paylaşılıyor. Bu sayede, alerjisi bulunan bireylerin tedbir almaları teşvik ediliyor.
Proje, 2023 yılında başlayarak 3 yıl süreyle devam edecek ve Prof. Dr. Talip Çeter tarafından yürütülüyor. Diğer projede yer alan akademisyenler arasında Fen Fakültesi'nden Prof. Dr. Barış Bani, Orman Fakültesi'nden Dr. Kerim Güney, Tıp Fakültesi’nden Dr. Nazlı Erol ve Dr. Celal Demir yer alıyor. Doktora öğrencileri Oktay Bıyıklıoğlu ve Serhat Karabıyçak, yüksek lisans öğrencileri Derya Keleşoğlu ve İbrahim Özkutlu projede bursiyer olarak aktif rol alıyor. Bu proje çerçevesinde ayrıca, Serhat Karabıyçak, Laila Elfogohi ve Jamal Hayoub tarafından üç doktora tezi hazırlanıyor.
Projeye dair bilgi veren Prof. Dr. Talip Çeter, üniversitenin hava ile ilgili biyolojik partiküller üzerine çalışmalar yürüttüğünü belirtti. Hava meteoroloji istasyonları ile sıcaklık, yağış, nem ve basınç gibi parametreler ölçülmekte ve havadaki PM2.5 ile PM10 boyutundaki partiküllerin ölçümleri için sensörler kullanılmakta. Ayrıca, volometrik esasla çalışan Burkard cihazı ile her 7 günde bir havadaki polen ve sporların analizleri yapılarak, miktarları saatlik olarak belirleniyor ve bu veriler web sayfasında paylaşılıyor. Bunun yanında, 2025 yılından bu yana Amerika’daki bir firmadan temin edilerek kullanılmaya başlanan otomatik polen sayım cihazı ile anlık veriler elde edilmekte. Alerjisi bulunan bireylerin bu verileri dikkate alarak yaşam konforlarını artırmaları önerilmektedir.
Verimlilik ve halk sağlığı için bu tür verilerin toplumla paylaşılması önemlidir. Prof. Dr. Çeter, "Havadan topladığımız ham verileri laboratuvarımızda işleyerek halkın kullanımına sunuyoruz" dedi. TÜBİTAK projesi çerçevesinde İnebolu ve Tosya’da kurulan Burkard cihazı ile iki yıl boyunca veri toplandığını açıklayan Çeter, toplanan verilerin analizlerini yaparak hem halkla hem de ilgili kurumlarla paylaştıklarını ifade etti. "Otomatik sayım olarak Türkiye’ye ilk defa bu cihazı getirdik" diyen Çeter, verilerin halkın anlayabileceği bir formatta paylaşıldığını vurguladı.
Kastamonu Üniversitesi, yurt dışında ücretli olarak satılan polen ve spor verilerini, Türk vatandaşlarına ve kurumlarına ücretsiz olarak sunmaktadır. Atmosferde tespit ettikleri çeşitli mantar türlerine ait sporlar, insanların yanı sıra ormanlardaki ağaçlar ve bitkilerde hastalıklara ve enfeksiyonlara neden olabilmektedir. Varlıkları, halk arasında rastık hastalığı, küf hastalığı gibi isimlerle bilinen birçok tarımsal ürün hastalığına yol açmaktadır. Proje ile bu tür sağlık sorunlarının yoğunluğunun ve mücadele edilmesi gereken dönemlerin tespit edilmesi sağlanmaktadır. Bu süreçte sağlanan bilgilerle, tarımsal hastalıkların ortaya çıkış dönemleri net bir şekilde belirlenmektedir.
