Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Öğretim Üyesi Dr. Temel Sağlam liderliğindeki araştırma ekibi, Trabzon'daki mimari çeşitliliği artırmak ve farklı türdeki yapıları dijital ortamda toplamak amacıyla önemli bir proje geliştirmiştir. Proje, Trabzon ilinin Ortahisar ilçesinde yer alan tarihi ve kültürel yapıları daha geniş kitlelere tanıtmayı hedeflemektedir.
Proje sürecinde, bilgisayar, harita, mimarlık, tarih ve sanat tarihi gibi çeşitli disiplinlerden akademisyenler bir araya gelmiştir. Bu ekip, başta Vakıflar Bölge Müdürlüğü'ne ait yapılar olmak üzere, Ortahisar'daki toplam 260 yapı üzerinde ayrıntılı çalışmalar yapmıştır. Yapılar, dönemlerine ve işlevlerine göre sınıflandırılarak, bu bilgilerin dijital bir platformda sunulması sağlanmıştır. Bu kapsamda oluşturulan internet sitesi ise https://web.ktu.edu.tr/sanalkent/ adresi üzerinden erişilebilir hale getirilmiştir.
Projede yer alan akademisyenler, tarihi yapıların bulunduğu alanlara karekodlar yerleştirerek ziyaretçilerin gezdikleri mekanlar hakkında detaylı bilgi alabilmelerini sağlamıştır. Karekodlar, ziyaretçilere cep telefonları aracılığıyla yapının geçmişine dair birçok bilgi sunmaktadır. Örneğin, Ayasofya Cami, Kızlar Manastırı, Taşhan, Bedesten ve Zağnos Paşa Köprüsü gibi popüler tarihi yapılar da bu proje kapsamında ele alınmıştır.
Dr. Temel Sağlam, bu projenin TÜBİTAK tarafından "Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı" kapsamında desteklendiğini belirtmiştir. Sağlam, Trabzon'daki mimari çeşitliliği artırmayı ve farklı türdeki yapıların dijital ortamda toplanmasını amaçladıklarını ifade etmiştir. Proje başlangıcında sadece Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne ait yaklaşık 60 yapıyı envanter listesine aldıklarını, ancak çalışma sürecinde diğer kurumların yapılarının da dahil edilmesi gerektiğini fark ettiklerini eklemiştir.
Yapılar, tarihsel dönemlerine göre Helenistik, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Komnenoslar ve Osmanlı İmparatorluğu gibi farklı kategorilere ayrılmıştır. Osmanlı dönemi, uzun bir zaman dilimi olduğu için erken, klasik ve geç Osmanlı olarak üç farklı alt döneme de ayrılmıştır. Ayrıca, Cumhuriyet dönemi ve yapısal işlevlerine göre 30’dan fazla farklı grup da projeye dahil edilmiştir.
Sağlam ayrıca, projede en önemli çalışmalardan birinin yapılar için oluşturulan karekodlar olduğunu vurgulamıştır. Bu karekodlar, mekanların giriş kapılarına veya tabelalarına yerleştirilerek ziyaretçilere içerik sağlamaktadır. Proje ana sayfasına erişildiğinde, yapılar listesi karşımıza çıkmakta ve bu sayfada daha önce ulaşılamayan birçok bilgi teyit edilebilmektedir. Bu sayfada yapıların künyeleri, her bir yapıyı tanıtan görseller ve haritalar üzerinden ulaşım bilgileri yer almaktadır.
Sonuç olarak, Temel Sağlam, bu çalışmalardan elde edilen yeni verilerin dijital ortama aktarımının klasik yazılı kaynaklara eklenmesinden daha kolay olduğunu vurgulamıştır. Proje, hem yerli hem de yabancı turistler için Trabzon’un zengin tarihi ve kültürel mirasını daha erişilebilir kılmayı amaçlamaktadır ve bu bağlamda önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
